Pomimo ambitnych celów UE w zakresie neutralności węglowej do 2050 r. i 55% celu redukcji do 2030 r., projekt Komisji Europejskiej dotyczący zmiany rozporządzenia w sprawie ekoprojektu [1] umożliwiłby dalszą sprzedaż i instalację nowych kotłów gazowych w UE przez co najmniej następną dekadę.

Emisje z ogrzewania pomieszczeń i wody stanowią znaczną część (12%) całkowitej emisji CO2 w UE, co odpowiada emisji wszystkich samochodów w UE. Wielokrotnie pomija się jednak kwestię dekarbonizacji ogrzewania, mimo że 28 proc. całkowitej energii zużywanej w UE jest wykorzystywane do ogrzewania pomieszczeń i wody. W sektorze mieszkaniowym 75 proc. tej energii pochodzi z paliw kopalnych, takich jak gaz, olej lub węgiel.

Obecnie w UE zainstalowanych jest około 129 milionów kotłów, z których ponad 50% jest bardzo nieefektywnych, zaliczanych do klasy energetycznej C lub niższej w ramach etykiety energetycznej.

Jeżeli nie zajmiemy się tym problemem, nie będzie możliwe osiągnięcie unijnego celu redukcji emisji do 2030 roku. W europejskich domach mogą pozostać miliony kotłów na paliwa kopalne aż do roku 2050, kiedy to UE ma osiągnąć poziom zerowy netto.

Szansa, której nie można przegapić

Komisja Europejska jest w trakcie rewizji przepisów dotyczących ogrzewania pomieszczeń i wody w ramach dyrektywy w sprawie ekoprojektu. 27 i 28 września 2021 r. odbędzie się spotkanie Forum Konsultacyjnego ds. Ekoprojektu i Etykietowania Energetycznego (składającego się z nominowanych przedstawicieli państw członkowskich oraz przedstawicieli przemysłu i organizacji społeczeństwa obywatelskiego) w celu omówienia najnowszych projektów propozycji legislacyjnych Komisji Europejskiej. Głosowanie nad ostatecznym tekstem legislacyjnym odbędzie się w nadchodzących miesiącach.

Niestety, proponowane rozporządzenie w sprawie ekoprojektu pozwala na instalowanie nowych kotłów gazowych w UE do lat 20-30 XX wieku – kotłów, których okres eksploatacji wynosi kilkadziesiąt lat. Jest to niezwykle rozczarowujące, ponieważ nie ma planu ustanowienia ambitnych wymogów w zakresie efektywności dla kotłów gazowych ani teraz, ani w przyszłości.

Nie możemy na to pozwolić! Dlatego ECOS (Environmental Coalition on Standards) wysłał list do Fransa Timmermansa, w którym wzywa do wycofania ze sprzedaży nowych kotłów na paliwa kopalne. Apel poparło 30 przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i przedstawicieli miast.

Przeczytaj list

Ekoprojekt i etykietowanie energetyczne – historia sukcesu

Unijne polityki etykietowania energetycznego i ekoprojektu doprowadziły do znacznych oszczędności energii i emisji gazów cieplarnianych od czasu ich wprowadzenia odpowiednio w 1994 i 2005 roku. Oczekuje się, że łącznie ekoprojekt i etykiety energetyczne przyniosą około jednej trzeciej wszystkich oszczędności emisji potrzebnych do osiągnięcia redukcji emisji w UE do 2030 r. w ramach Fit for 55.

Dyrektywa w sprawie ekoprojektu (2009/125/WE) funkcjonuje w oparciu o środki wykonawcze dotyczące poszczególnych produktów, natomiast rozporządzenie ramowe w sprawie etykietowania energetycznego (UE/2017/1369) wykorzystuje akty delegowane dotyczące poszczególnych produktów. Dokumenty te muszą być regularnie aktualizowane, aby zapewnić, że najmniej zrównoważone produkty są stopniowo wycofywane z rynku UE i zachęcać konsumentów do podejmowania bardziej świadomych decyzji, tym samym „ciągnąc” rynek w kierunku większej efektywności energetycznej.

Przyjęte w 2013 r. rozporządzenia w sprawie ekoprojektu i etykietowania energetycznego dla ogrzewaczy pomieszczeń i wody przyczyniają się obecnie do zmniejszenia emisji ekwiwalentu CO2 o 80 mln ton rocznie, w porównaniu z poziomami z 2010 r.

Ogrzewacze pomieszczeń i wody – potencjał i opóźnienia

Spośród wszystkich grup produktów regulowanych poprzez ekoprojektowanie i etykietowanie energetyczne, ogrzewacze pomieszczeń i wody mają największy wpływ na zużycie energii i inne oddziaływania na środowisko, stanowiąc 20% całości. Przyjęcie obecnych przepisów zajęło siedem lat, a ostatecznie weszły one w życie w 2015 roku.

Według badań przeprowadzonych w 2020 roku przez ekspertów z ECOS i kampanii Coolproducts, uniemożliwienie sprzedaży nowych kotłów gazowych po 2025 roku pozwoliłoby zaoszczędzić 110 milionów ton emisji CO2 rocznie do 2050 roku. Stanowiłoby to prawie dwie trzecie redukcji emisji potrzebnych w domach i budynkach, aby osiągnąć neutralność węglową do 2050 roku.

Przy pełnym potencjale wystarczająco silne przepisy mogłyby przynieść dodatkowe 30 Mt rocznych oszczędności CO2 do 2030 r., 90 Mt do 2040 r. i 110 Mt do 2050 r.

Dobre alternatywy

Nie musimy rezygnować z ogrzewania opartego na paliwach kopalnych. Alternatywy istnieją. W UE jest już 13,3 mln pomp ciepła ogrzewających domy, biura i całe dzielnice. Rynek UE szybko się rozwija – w 2018 r. około 1,3 mln gospodarstw domowych kupiło pompę ciepła (wzrost o 12% rok do roku od 2015 r.). Francja, Włochy i Hiszpania odpowiadają za połowę całej sprzedaży w UE, podczas gdy Szwecja, Estonia, Finlandia i Norwegia mają najwyższe wskaźniki z ponad 25 pompami ciepła sprzedawanymi na tysiąc gospodarstw domowych rocznie.

[1] Przegląd rozporządzeń Komisji (UE) 813/2013 i (UE) 811/2013 w sprawie odpowiednio ekoprojektu i etykiety energetycznej dla ogrzewaczy pomieszczeń i ogrzewaczy wielofunkcyjnych

źródło informacji: ECOS, informacja prasowa z dn. 23.09.2021